Örme Kumaşlar Hakkında

Örme Kumaş Nedir?
Tekstil endüstrisinin ülkemizin ekonomisine katkısı tartışmasız ölçekte büyüktür. Bunun için teoride sağlam bir şekilde öğrenilen tekstilin yapı taşlarından olan kumaş bilgisi de hayati bir önem taşır. Tekstilde kumaşı, ipliği, elyafı ya da terbiyeyi bilmeyen başarılı bir üretim ortaya çıkaramaz. Bu nedenle kumaşların sınıflandırılmasında önemli bir yeri olan örme kumaş nedir bunu öğrenerek işe başlayabilirsiniz.

Örme Kumaşların Tarihi
M.Ö. 5-6.yüzyıllarda Orta Asya Türkleri ve Mısırlıların keşfettiği düşünülen örme dokusu, hızla yayılmıştır. O zamanlar basit şiş, tığ, mil diye bilinen malzemeler daha sonra yerini esnek iğnelere bırakmıştır.

El örgülerinde üretim süreci kısıtlı olduğu için, Matheew Towsend tarafından bulunan ilk dilli ve kancalı iğne, ilk örme makinesinin ortaya çıkmasını sağladı. 1867’de ilk örme makinesi geliştirildi ve bunu 1878 yılındaki ilk yuvarlak örme makinesi takip etti.

İkinci Dünya Savası sonrası örme makineleri konusunda bir gelişme yaşanarak, günümüzdeki mekanik tesislerin ilk temelleri atıldı.

Örme Kumaşlar

Örme kumaş, ipliklerin iğnelerle ilmek haline getirilmesi ve bu şekilde esnek ve elastik bir yüzeyin oluşmasıdır.

Örme kumaşlar, 3 temel sınıfa ayrılırlar.

1. Tek plaka örgü kumaş,
2. Çift plaka örgü kumaş,
3. Örme kumaş şeklindedir.

Şimdi bunları tek tek gruplamamız gerekirse; tek plaka örgü kumaşlar, süprem, iki iplik, üç iplik, havlu ve pike olarak gruplandırılır.

Çift plaka örgü kumaşlar ise, ribana, interlok, Selanik ve kaşkorse olarak kategorize edilmiştir. Örme kumaşların da birçok farklı tipi olduğundan, tek ve çift örgü özelliğine göre farklı tekstil ürünlerinde tercih edildiklerini görürüz.

Kumaş Örme Makineleri

Sanayi devriminin üretimi hızlandıran kolaylıkları, tekstil sektörü için de ciddi bir ilerleme kaydetmişti. Örme makineleri, günümüzde oldukça kapsamlı bir mühendislik ürünüdür.

Üretim hatalarının büyük bir kısmı, makinenin yanlış kullanılması, bitim işlemleri ya da örme dairesinin sorunlarından kaynaklanır. Örme ipliklerdeki sorunlar kumaşı direkt olarak etkiler. Piyasada kumaş dikilirken oluşurken genel hatalar şunlardır:

• İnce iplik ya da iplik kesilmesi,
• Kalın iplik,
• Delik ve patlak hataları,
• Elyaf topakları,
• İplik abrajı,
• Enine çizgi ve bantlar.

Örme Kumaş Çeşitleri

• Süprem

Genellikle t-shırt ve iç çamaşırı yapımında kullanılır. Önü ve arkası farklıdır. Doğru bir biçimde üretilmediğinde dönme olur.

• İnterlok

Bluz, bebek giysisi eşofman altı gibi ürünlerin üretiminde kullanılan bu kumaşın her iki yüzü de birbirine benzer.

• Ribana

Ön ve arka yüzü birbirine çok benzeyen, yüksek esneme oranına sahip olan ve enine olarak yüksek özelliği olan lastik örgülü kumaşlardır. Lycra kullanarak esnekliği arttırılır. Genellikle yakalarda, kollarda, body üretiminde kullanılır.

• Kaşkorse

Boyuna çizgilerin fazla olduğu bu kumaşların da önü ve arkası birbirlerine benzer. Bayan üst giyim ürünlerinde kullanılırlar.

• Pike

Lacoste olarak da bilinen bu kumaş, ön ve arka yüzü birbirinden farklı olan, arka yüzü petek görünümlü örme kumaşlar arasındadır. Polo yakalı t-shirtler, eşofman ve bayan elbise çeşitlerinde kullanılırlar.

• İki İplik

Şardonlu ve şardonsuz olarak kalın ve ön yüzüyle arka yüzü birbirinden farklı kumaşlardır. Sweat t-shirt, kapüşonlu hırka, eşofman takımları yapımında kullanılır.

• Üç İplik

İki iplik kumaşın aynısının kalınıdır. Şardonlu ve şardonsuz olarak iki iplik ile aynı amaçla kullanılır.

• Selanik

Arka yüzü interlok, ön yüzü ribana görünümlü örme kumaşlardır. Kalın oldukları için sweat, hırka yapımında kullanılır.

• Havlu

Ön yüzü suprem, arka yüzü de havlu bir yapıya sahiptir. Genellikle bebe giyiminde külotlu çoraplarda,  sweat ve nadiren pantolon yapımında kullanılabilir.

• File Kumaşlar

Çeşitli büyüklüklerde delikli olan kumaşlardır. Sıkça bayan üst giyiminde, bluz, astar, garni ve gömlek olarak kullanılır.

• Polar

Örgüsü görülmeyen ve çeşitli yöntemlerle yumuşak hale getirilen örme kumaşlar olan polarlar, sıcak tutma özellikleri nedeniyle hırka, mont, kaban iç kısmı olarak kullanılır. Bebek giyiminde de, fazlasıyla tercih edilir.

Örme Kumaş ve Dokuma Kumaş Arasındaki Farklar

Örme kumaş ve dokuma kumaş birbirlerinden farklıdır. Örme kumaşlar daha hızlı üretilirken, dokuma kumaşların üretim süreçleri daha yavaş seyreder. Kullanım amacı açısından da örme kumaş ve dokuma kumaş arasındaki farklar oldukça belirgindir.

• Örme kumaş esnektir, dokuma kumaş değildir,
• Örme kumaşların çekme eğilimi daha yüksektir,
• Dokuma kumaşlar daha kolay buruşur,
• Örme kumaşlar daha dökümlüdür,
• Örme kumaş dikiş sonrası yıkama istemez, dokuma kumaş giyim için hazır hale getirilir,
• Çorap, tayt, iç çamaşırları, tişört ve eşofmanlar, örme kumaştan yapılır,
• Pantolon, gömlek, ceket ve kabanlar dış giyim ürünlerinden yapılır.
• Mayo gibi deniz giyim ürünleri de örme kumaştan yapılır.

Yani örme kumaşın, dokuma kumaştan daha geniş bir kullanım alanı olmakla birlikte, şekillendirilmesi, bedene uygun hale gelmesi daha kolaydır.

Örme Kumaşların Boyanması

Örme kumaşlar, büyük bir ağırlıkla çektirme metotları ile boyanırlar. Az bir kısmı da kontinu metotla boyanmaktadır.

Amerika ve Avrupa’da triko örgü malların boyanması tüp şeklindeyken olur. Bunun nedeni, kenarların kıvrılmaması, kumaşın deforme olmaması ve yüzeyin tüylenmemesini sağlamaktır. Bazen tip olarak boyanan kumaşlar, bazen de açılarak boyanır.

Boyamadan önce pişirme ve beyazlatma işlemleri uygulanır. Daha sonra merserizasyon aşamasına geçilir. Fiksaj işlemleri sonrasında kenar kıvrımlarının azalması sağlanır. Bir takım kimyasalla kullanılarak, rengin parlaklığı, kalıcılığı ve son hali uygun hale getirilir.

Pamuklu kumaş ve genel selüloz elyafı boyanırken, reaktif, direkt, küp, kükürt, indigo, naftol, pigment gibi boyar maddelerle renklendirilir. Selüloz elyafı anyonik boyar maddelerle boyanır. Jakar tekniği kullanılarak, boyama sırasında desenlerin oluşturulması sağlanır.

Triko Kumaş
Düz örgü adı verilen triko kumaşlar tekstil sektörünün en gözde ürünleridir. Jakarlı, Selanik, haroşa, saç örgülü, tek plaka ve çift plaka örgü kumaşlar triko kumaş çeşitleri arasındadır.

Kolay buruşmayan bu kumaşlar, kısa sürede toparlanır ve vücudun şekliyle uyumludur. Hava tutma özelliği yüksek olduğundan, ısı tutma oranları da yüksektir. Özellikle kışlık giyim ürünlerinde tercih edilen bu ürünler, tüm dünya modasında önemli bir yere sahiptir.

Modada Triko Kumaşlar

Coco Chanel 1916 yılında jarse kullanarak, tekstilde devrim yaratan bir moda akımını da başlattı. Bu durum spor giyime de yansıyınca, günlük giyim stillerinde birçok farklı tür ortaya çıktı.

1940’lardan sonra ünlü isimlerin vücuttan kayıp giden kazaklarla ortaya çıkması, triko, jarse ve pamuk kumaşların daha yoğun bir şekilde tekstilde kullanılmasını sağladı. Renklenen, zikzaklanan trikolar, birçok kıyafette kullanılmaya başladı. Triko modası tüm dünyada hala hakimdir ve birçok moda devi, farklı şekillerdeki trikoları kreasyonlarında bulundurur.